Femke Halsema en de Chrysostomos van Balkenende

Eerder had ik het al over de 100 dagen van het kabinet. Hieronder vind je de inbreng van Femke Halsema (GroenLinks) tijdens het Debat van 19 juni over de Chrysostomos van Balkenende (met dank aan Klaas Stroker). Het Altenatief beleidsplan Van GroenLinks kan je hier vinden.

100 dagen
Welkom terug! Na 100 en nog wat dagen snuffelstage zal u blij zijn weer in het parlement te zijn. U zult wel trappelen om al die nieuw opgedane, maatschappelijke inzichten hier te toetsen.De werkwijze van het kabinet heeft de afgelopen maanden school gemaakt. GroenLinks waardeert de open houding, de dialoog met de samenleving, de zoektocht naar draagvlak voor, nog onbekend kabinetsbeleid. Toegegeven, soms was het net ministers on ice: wat onwennig en houterig maar vol goede bedoelingen.De macht oogt daardoor veel minder arrogant, dit kabinet forceert een stijlbreuk met het vorige kabinet en dat is een verademing.
Maar de onverbiddelijke vraag na een snuffelstage is wel: wat gaat u met al die nieuwe maatschappelijke inzichten doen?

De 100-dagen politiek is onlosmakelijk verbonden met president Roosevelt, die in 1933 na honderd dagen zijn new deal presenteerde: 15 wetten waarmee hij de Amerikaanse samenleving uit het slop van de grote depressie haalde. Menige minister zal tijdens een busreis, wel eens gefantaseerd hebben over een vergelijkbare vliegende start in 100 dagen.Interessant voor u om te weten, is dat 100 dagen als magische termijn eerder is bedacht. In 1815 sprak de burgemeester van Parijs voor het eerst over 100 dagen. Hij bedoelde daarmee de 100-dagen veldslag van Napoleon na zijn verbanning naar Elba. U weet natuurlijk ook waar die eindigde. precies! bij Waterloo.

U presenteert na 100 dagen geen New Deal. Maar u bent ook niet gestrand bij Waterloo. Het prentenkabinet, de Jan-Peter-variant op de Linda, dat u donderdag heeft gepresenteerd, is vooral vaag en onbepaald. En daarmee uitdrukking van de cultuur waarin we leven. Waarin sms-verkiezingen bepalen wie het mooiste kan zingen, het beste kan dansen. Waarin politici en opiniemakers zich door peilingen in een permanente staat van nervositeit laten brengen. En waarin marketeers en reclamejongens besluiten dat een verleidelijke vorm geen inhoud meer nodig heeft.

Politici moeten luisteren. Politici moeten ook steun zoeken en hun populariteit op peil houden (en, ik weet, dat is soms best moeilijk). Maar politici moeten vooral keuzes maken. Onafhankelijke keuzes, die tegen de haren instrijken van degenen die deelbelangen vertegenwoordigen.Je kunt geen klimaatdoelen halen en tegelijkertijd Schiphol gelukkig maken. En natuurlijk wordt Bovag niet blij van de kilometerheffing. Het beleidsplan dat voorligt, is geslaagd als interactief stageverslag waarin zoveel mogelijk mensen aan het woord komen. Maar als een regeringsdocument waarin een toekomstvisie leidt tot scherpe politieke keuzes en controleerbare budgettaire verantwoording, is het mislukt. Daar helpt geen meldpunt voor gestolen fietsen aan.

Laat ik het anders formuleren. Onmiskenbaar zijn mensen in ons land op zoek naar zekerheid. Die krijgen zij niet door de grote problemen te verzwijgen. Maar doordat politici rechtvaardige oplossingen aandragen voor de grote problemen. De vergrijzing dwingt ons om de AOW naar draagkracht te hervormen en het pensioenstelsel en de pensioengerechtigde leeftijd te herzien. De gespannen woningmarkt vereist beperking van de hypotheekrente-aftrek. Ik verwacht van onze regering dat zij deze problemen ter hand neemt. En dan mag zij de losse zeden op een urban-feest aan de andere overlaten.Ik ga er van uit dat de premier na 100 dagen stilte het parlement trakteert op zijn markante visie op deze grote problemen.

Klimaatverandering
Laat ik zelf een voorschot nemen. Wereldwijd produceert Nederland de meeste vervuiling per vierkante kilometer. Europa veroorzaakt de dubbele klimaatverandering van Afrika, Azië en Latijns-Amerika bij elkaar, terwijl daar bijna tien keer zoveel mensen wonen. De rijkste landen, waaronder Nederland, vervuilen het meest, maar lijden het minst onder de klimaatverandering. Wij hebben geld om onze dijken te verhogen en ons landschap aan te passen. We zijn economisch niet afhankelijk van de landbouw en kunnen anders gaan produceren. In veel ontwikkelingslanden kan dat niet en dreigt de voedselproductie ineen te storten. Hoe voedt je dan nog je eigen bevolking? Hoe draait dan een economie die voor 90% afhankelijk is van de landbouw?

De Secretaris-Generaal van de VN merkte vorige week op dat de oorlog in Darfur weliswaar een etnisch conflict is maar ook verergert wordt door het broeikaseffect. De partijen strijden ook over schaarser wordende landbouwgrond en waterbronnen.Klimaatbeleid is niet alleen nodig om de aarde te redden, het gaat in essentie om sociale rechtvaardigheid. Het klimaatprobleem is een verdelingsvraagstuk. Het incasseringsvermogen van de aarde is eindig, dus onze vervuiling gaat direct ten koste van de leefruimte en vrijheid van een ander. En dat verplicht ons om grote investeringen in duurzame ontwikkelingssamenwerking te doen (het kabinet maakt een bescheiden begin) en in een nieuw wereldwijd CO2-verdrag.

Ons verantwoordelijkheid begint thuis.Als de 100 dagen op één punt een New Deal hadden moeten opleveren, is het wel in de strijd tegen de klimaatcrisis. GroenLinks steunt het kabinet volop in haar groene ambities. Maar inmiddels denken we te maken te hebben met een huisman die wel met zijn planten praat, maar ze geen water geeft.Het oude, vervuilende beleid wordt gewoon doorgezet. Schiphol mag, ongeacht milieu-normen, groeien. De asfaltmachine draait op volle toeren: er komen honderden kilometers aan nieuwe wegen. De kilometerheffing wordt uitgesteld en investeringen in het spoor worden niet wenselijk geacht. Hoe wil het kabinet het aantal reizigers met 5% laten groeien? En zo kan ik doorgaan. Vergroening van de belastingen is even schamel als in voorgaande jaren. Er komen nieuwe vervuilende kolencentrales en voor duurzame energie is nog minder geld beschikbaar dan onder het vorige kabinet. Energiebedrijven worden niet verplicht om meer duurzame energie te produceren.

Wijnand Duyvendak en ik hebben coolclimate opgericht. Alle milieu-organisaties en duizenden burgers hebben zich hier inmiddels bij aangesloten. Wij hebben tien noodzakelijke maatregelen geformuleerd, variërend van vergroening van de belastingen met 5 miljard tot de aanleg van een windmolenpark in de Noordzee. Minister Cramer van Milieu heeft bij twee gelegenheden gezegd dat zij het met 99% van onze maatregelen eens is. Nu zou ik willen weten waarom zij maar 1% van deze maatregelen uitvoert.

Krachtwijken
In ons alternatieve beleidsplan of tegenbegroting hebben wij de milieuparagrafen van het kabinet stevig verbouwd. Wellicht kunt u daar uw voordeel mee doen. Wij zien uw reactie graag tegemoet. Minder ingrijpend zijn onze aanpassingen van de sociale paragrafen, hoewel?

Weet u, ik woon in de Amsterdamse Transvaalwijk. Ik doe er mijn boodschappen en mijn kinderen gaan er, als zij dit jaar 4 worden, naar school. Sinds kort is de Transvaalwijk een officiële probleemwijk. Dat bericht wordt met gemengde gevoelens ontvangen. Het klopt, er zijn problemen. Leveranciers wilden de winkels op het Krügerplein niet meer bevoorraden. Auto-inbraken zijn aan de orde van de dag. Vuil zwerft op straat, veel woningen zijn verwaarloosd en jongeren hangen op de straathoeken.Het is ook een kinderrijke wijk. Waar jonge allochtone en autochtone gezinnen, een bestaan opbouwen. Mensen hebben hun grote en kleine zorgen, ze kampen dikwijls met werkloosheid en ze maken zich zorgen over hoe hun kinderen opgroeien. De staat van de wijk is één van hun zorgen. Maar wijken gaan niet over stenen, ze gaan over mensen. Hoe vervelend graffiti, stoeptegels en zwerfvuil ook zijn, wijkherstel begint met onderwijs en werk. De mensen die er wonen moeten sterker kunnen worden; zich ontplooien. Ze hebben een goede school nodig voor hun kinderen en vermindering van armoede.GroenLinks prijst minister Vogelaar, en steunt haar volop, om van wijken met problemen krachtwijken te willen maken.

Als mensen voorop staan, dan kom je er niet hoe goed ook - met wijkprojecten. Wij waarderen dat het kabinet investeert in armoede zij het te weinig -, in achterstands-leerlingen, in bijvoorbeeld de verpleeghuizen en in de nieuwe centra voor jeugd en gezin. Bij het onderwijs is het beeld gemengd. Wij zijn blij dat er extra geld komt. Helaas blijkt dat wel voor een flink deel te gaan zitten in gratis schoolboeken, terwijl er 84 miljoen wordt bezuinigd op het voortgezet onderwijs. Ook de problemen waarmee de brede school en de buitenschoolse opvang kampen, blijven buiten beeld. Opvallend is hoe weinig ambities het kabinet heeft om het voortijdig schoolverlaten te verminderen. Wilde het vorige kabinet dit nog in 2010 met de helft verlaagd hebben, dit kabinet schuift dit vooruit naar 2012. Waarom?

Maar de grote ontbrekende schakel in de sociale ambities is wel minister Donner. Ik vraag me werkelijk af wat minister Donner de afgelopen 100 dagen heeft gedaan?Als je mensen krachtig wil maken, dan moet je vooral zorgen dat mensen werk hebben en houden. Vage doelstellingen, nauwelijks ambities of het moet zijn dat 50.000 vrouwen (sic!) vrijwilligerswerk mogen gaan doen.Waarom heeft er geen participatietop plaatsgevonden? Dat was toch het paradepaardje van de 100-dagen? Daar hadden toch die 200.000 banen geregeld moeten worden?Het kabinet is de fuik van het ontslagrecht ingezwommen en heeft sindsdien alleen nog hulpeloos liggen spartelen.GroenLinks laat vanochtend in de VK zien dat ontslagrecht wel degelijk rechtvaardig gemoderniseerd kan worden. Waarom heeft het kabinet dit initiatief niet genomen? Juist nu er arbeidskrapte is, kunnen er linkse eisen worden gesteld aan werkgevers. In plaats van het optrekken van de vijandige stellingen hadden in ruil harde afspraken gemaakt kunnen worden over de participatie van allochtonen, vrouwen en gedeeltelijk arbeidsgeschikten. En dan had minister Bos wellicht ook een grens kunnen stellen aan de topinkomens.Nu, vandaag om 1 voor 11 ligt er een brief met de datum van 27 juni voor de top. Graag willen wij previes weten wat de inzet van de regering is.

Tot slot,
Ik zei bij het Regeerakkoord dat de grote verdienste van Balkenende IV is dat het niet Balkenende III is. Daarmee doelde ik vooral op het einde van de culturele polarisatie, op Vaarwel Verdonk. Wij zijn er heel erg gelukkig mee dat dit direct zijn beslag vindt in een Generaal Pardon. In de internationale politiek is er helaas absoluut geen sprake van een trendbreuk.Binnenlands is de polarisatie verlaten, buitenlands wordt die voortgezet. Op de cruciale punten heeft de PvdA vrijwel alles ingeleverd. Irak, Iran, Afghanistan, Israël; Verhagen vaart op al deze terreinen een nog Atlantischer koers dan zijn voorganger. Hij is het type houwdegen dat je doorgaans alleen op Defensie aantreft.

Wij erkennen dat er een permanente, culturele onderstroom in onze samenleving is van etnische en religieuze tegenstellingen, van onvrede en intolerantie. Stoppen met het nodeloos vergroten van de tegenstellingen tussen mensen, mag echter niet betekenen dat het debat over de problemen van de multiculturele samenleving stopt.Op de EO-jongerendag hoorde ik minister Rouvoet zeggen dat het goed is dat steeds meer jongeren voor hun geloof durven uitkomen. Dat is zeker zo. Maar daar staat tegenover dat steeds meer jongeren niet voor hun ongeloof of hun afvalligheid durven uitkomen Of dat jongeren om religieuze redenen hun homoseksualiteit verbergen. En ik zou het kabinet willen vragen om actief, ook in dit debat, de beide zijden van geloofsvrijheid uit te dragen: de vrijheid van geloof en de vrijheid van ongeloof en geloofsafval.